ناگفته های معاون باسابقه وزارت كشاورزی از بحران آب
مهم ترین چالش آب گره زدن آن به اقتصاد است
به گزارش میزان سنج، معاون باسابقه وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: مهم ترین چالش بخش آب گره زدن آن به اقتصاد است، تداوم وضع موجود هم برای کشاورزی و هم برای آب نامطلوب است.
به گزارش میزان سنج به نقل از ایسنا، عباس کشاورز به چالش های آب در قسمت کشاورزی و دیگر مصارف کشور اشاره و اظهار نمود: شورایعالی آب در سال ۱۴۰۰ برای مصارف بخش های مختلف سهمیه تعیین و سهم آب مصرفی کشاورزی را ۶۰ میلیارد مترمکعب اعلام کرد، این در شرایطیست که سطح زیر کشت محصولات دائم ما یعنی باغبانی و جنگل و از این قبیل از ۱.۹ میلیون هکتار به ۲.۵ میلیون هکتار رسیده است و چیزی معادل ۶۰۰ هزار هکتار افزایش داشته است.
وی افزود: این در شرایطی است که بخش زراعت کشور که معمولا هم به کم آبی مقاوم تر است ۱۰۰هزارهکتارافزایش داشته است، در واقع یکی از علل کسری منابع آبی کشور همین توسعه های بخش کشاورزی است.
کشاورز افزود: این روند در ارتباط با این دولت و یا آن دولت نیست، عملکرد محصولات دائمی ما در سالهای ۷۹ تا ۸۲ رقمی معادل ۷.۵ میلیون تن بوده اما در سالهای اخیر به ۸.۵ میلیون تن رسیده است، در همین حال تولید محصولات زراعی را از هشت میلیون تن به ۱۲ میلیون تن رسانده ایم. نمی گویم این رقم خوب است، اما در کشورهای پیشرفته توانسته اند عملکردشان را ۳.۵ تا ۴ درصد بالا برند.
کشاورز مهم ترین چالش بخش آب را گره زدن آن به اقتصاد عنوان نمود و اظهار داشت: به جز تأمین آب آشامیدنی که از وظایف دولت هاست، ما تا کنون حق آبه های زیست محیطی را به رسمیت نشناخته ایم، اگر آبی وارد تالاب هورالعظیم شده سیلاب بوده است، یعنی آبی که نمی توانستیم آنرا کنترل نماییم و اگر می توانستیم، تالاب سهمی از آب نداشت.
وی تصریح کرد: در نظام کشاورزی ما تحول تکنولوژیکی در بهره وری آب باران نیست، ارزش های اقتصادی زیست محیطی در محاسبات آبی ما نیست. در سالهای گذشته سعی شده با توسل به آب و کشاورزی اشتغال را حفظ نماییم و این وضعیت هم برای کشاورزی و هم برای آب نامطلوب است.
چالش های مدیریت آبی چیست؟
وی به عرضه پیشنهاداتی جهت کمک به حل بحران آب پرداخت و اظهار داشت: دنیا آب را یک عنصر اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی تعریف می کند، یک مصداق سیاسی، آب مجازی است که دنیا بر سر آن توافق نکرده است، در بحث اقتصادی ما از ظرفیت های مصرفمان عبور کرده ایم و در ابعاد زیست محیطی و اجتماعی دو خلأ بزرگ، نگرش آبی ما است.
وی بر این اساس تصریح کرد: شاید یکی از مهم ترین نیازهای حالا کشور اینست که به چالش های اجتماعی مساله آب بپردازیم. در این رابطه باید مسائل فنی را به نهادهای مربوطه شامل وزارت نیرو و جهاد کشاورزی بسپاریم اما از بعد اجتماعی مساله متفاوت می باشد.
کشاورز توضیح داد: نکته اینجاست که ما در بحث آب نه مشارکت پذیر و نه مشارکت جو هستیم، نه می پذیریم اختیاراتی را برای مدیریت به مصرف کننده بدهیم و نه حتی می پذیریم در تصمیم گیری ها با بخش مصرف کننده آب مشورت نماییم. مصرف کننده ای که می تواند سرمایه اجتماعی برای مدیریت آب کشور باشد تبدیل به عامل تقابل شده است، بگونه ای که حالا قادر به مدیریت چاه های غیر مجاز آب نیستیم.
وی تصریح کرد: سال ۱۳۸۲ راهبردهای بلندمدت آب، به تصویب هیئت دولت رسید و از آن زمان ۲۰ سال می گذرد، طرح تعادل بخشی، یکی از دیگر مصوبات بود که اجرایی نشد، چرا؟ چون در این حوزه رابطه درستی با مردم نداریم، ارتباطی با بهره برداران چاه های کشاورزی نداریم و نمی دانیم باید چه نماییم. کشاورز خاطرنشان کرد: از برنامه سوم پیشبینی شد که مدیریت شبکه های آبیاری را با تشکیل شرکتهای بهره بردار به بهره برداران بسپاریم، تا حالا که در برنامه ششم توسعه هستیم، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو دائماً درحال گفتگو هستند و توافق نامه امضا می کنند، اما زمان اجرا یک مرتبه این زیر میزند، بار دیگرآن یکی.
کشاورزان باید با ابعاد مسئله مدیریت آب آشنا شوند
وی اظهار داشت: نتیجه اینست که کشاورزان با ابعاد مساله آب و مدیریت آب آشنا نیستند و در مقابل اجرای سیاست ها موضع گیری می کنند. شاهدیم از کوچک ترین فرصت برای نصب موتورپمپ ها و بهره برداری از آب استفاده می نمایند، هر چه بگوییم مثلا در حوضه زاینده رود آب نیست، بنشینیم و با هم گفت وگوکنیم، همه سرنشین یک کشتی هستیم، جواب نمی گیریم.
این مدیرباسابقه بخش کشاورزی تصریح کرد: ازاین رو اگر بتوانیم جامعه را در مبحث آب با خود همراه نماییم، خیلی از مسائل حل می شود. چنانکه شاهدیم در سایر نقاط دنیا ذی نفعان در مدیریت آب نقش مستقیم دارند، مثلاً در استرالیا مساله آب کاملاً خصوصی است، زمانی یک دریاچه در استرالیا خشک شد و دولت ناگزیر شد برای محیط زیست از حقابه داران آب بخرد.
معاون سابق وزات جهاد کشاورزی با ۴۰ سال سابقه خدمت در این وزارت خانه و مسئولیتهایی تا سرپرستی آن افزود: ما سند مشترکی بین وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و اتاق ایران داریم و طی آن بسیار بررسی کردیم که برای مساله آب چه باید کرد. در این رابطه با کارشناسان سطح بین الملل هم مشورت کردیم که چه باید کرد. وی ادامه داد: به این نتیجه رسیدیم که دو اقدام باید صورت گیرد، اول این که در حوزه آب باید به بازتخصیص برسیم و در این رابطه هم ۶ تا ۷ نظریه وجود دارد که متخصصان بخش آب و کشاورزی کشور انجام داده اند، باید در مجمعی که بهره برداران و کشاورزان هم حضور دارند در اینباره به جمع بندی برسیم و این گونه نباشد که بگوییم باید مصرف آب کشاورزی ۱۱ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند، وزارت جهاد کشاورزی هم سیستم آبیاری تحت فشار خود راپیاده سازی کند، اما نه اتفاقی در برداشت آب از چاه بیافتند و نه در مصرف آب.
شاخص "بهره وری آب" باید جایگزین شاخصهای دیگر شود
کشاورز در رابطه با دومین رویکرد تصریح کرد: به جای تمام شاخص هایی که حالا وجود دارد، باید شاخص «بهره وری آب» جایگزین شود و به جای تمام شاخص هایی که تا کنون داشته ایم، با شاخص بهره وری صحبت نماییم.
وی توضیح داد: در دنیا در این رابطه معیارهای گوناگونی رایج است، مانند اینکه از یک مترمکعب آب چند کیلو کالای قابل مبادله تولید می شود، برخی این معیار را با ارزآوری و دلار ارزش گذاری می کنند و برخی دیگر که دیدگاه افراطی تری در امنیت غذایی دارند، در نظر می گیرند به ازاء مصرف هر مترمکعب آب چه میزان پروتئین تولید می شود، در عین حال اغلب کشورها مقیاس را بهره وری در نظر می گیرند و ما هم باید از زاویه بهره وری مصرف آب را تنظیم نماییم.
کشاورز ضمن اشاره به اینکه مصرف آب کشاورزی را ۷۱ میلیارد مترمکعب در سال می داند، اظهار داشت: معتقدم از این بعد مصرف آب کشاورزی ظرف مدت ۱۰ سال باید از ۷۱ میلیارد مترمکعب کنونی به زیر ۵۰ میلیارد مترمکعب برسد، اگر این امر محقق شود ما بر چالش آب فائق آمده ایم و به پایداری منابع آبی می رسیم، یعنی باردیگر تالاب های کشور حقابه شان را دریافت می کنند، صنعت رونق می گیرد و مشکل آب آشامیدنی حل می شود.
وی در این رابطه به انتشار کتابی اشاره نمود و اضافه کرد: ما در رابطه با بهره وری کتابی را تدوین کرده ایم که ۶۰۰ صاحب نظر در آن نظر داده اند و می تواند مورد استناد قرار گیرد، این کتاب جدید است و بر روی سایت اتاق بازرگانی قرار دارد، علاوه بر این وزیران نیرو و کشاورزی وقت و رئیس اتاق بازرگانی سندی ۷ صفحه ای را به امضا رساندند که در آن بهره وری تعریف شده است، این ها باید مبنای عمل ما باشند، ولی با نگرش های سلیقه ای و محلی راه به جایی نمی برد.
طوفان بنیان کن برداشت بی حساب و کتاب از آب!
کشاورز اظهار نمود: طوفان بنیان کن برداشت های بی حساب و کتاب منابع آب، باید با تدبیر مدیریت شود. اگر چشم مان را بر روی این مساله حساس ببندیم، شرایطی به وجود خواهد آمد که ما را له خواهد نمود. وی افزود: امروز مشکلات آب را درحوضه زاینده رود و سایر نقاط کشور شاهدیم، باید بهره برداران را نسبت به عواقب کارشان آگاه نماییم، چرا باید در جایی که آب نداریم، سیب زمینی بکاریم؟ نیروگاه حرارتی راه اندازی می کنیم؟ و...
کشاورز همینطور اضافه کرد: در شرایطی که تولید یک کیلوگرم گوشت قرمز نیازمند مصرف یک تانکر ۱۲تنی آب و یک کیلوگرم مرغ ۴ تن آب است، یقیناً بعنوان شهروندی که از وضعیت کمبود آب در کشور آگاه است، باید به سمت اصلاح الگوی مصرف آب حرکت نماییم.
اروپا چطور الگوی تغذیه خویش را عوض کرد؟
وی خاطرنشان کرد: مثال واضح آن اروپا است، قاره ای که بسیار سبز و پرآب است، سرانه ی مصرف گندم در آنجا ۸۰ سال قبل ۱۱۰ کیلوگرم و سیب زمینی ۱۷ کیلوگرم بود، آنها بررسی کردند و دیدند از یک هکتار زمین می توانند ۴ تن گندم برداشت کنند و در حالیکه از همان زمین میتوان ۱۸ تن سیب زمینی برداشت کرد، ازاین رو نتیجه گرفتند که باید الگوی تغذیه عمومی را به سمت مصرف سیب زمینی سوق دهند، این سیاست را اعمال کردند و الان مصرف سرانه شان به ۲۵۰ کیلوگرم سیب زمینی و ۱۶ تا ۱۷ کیلو گندم رسیده است. البته آنها سیب زمینی شان را غنی کرده اند و ما هم باید محصولات تولیدی کشور را غنی نماییم.
این کارشناس ارشد بخش کشاورزی افزود: منظورم این نیست که مردم مواد غذایی مصرف نکنند، اما انعکاس این چالش ها بعنوان ابرچالش به دست کارشناسان فنی آب و کشاورزی نیست.
کشاورز خاطرنشان کرد: اگر این مشکلات را بپذیریم بدون تردید راهکارهای زیادی وجود دارد. من نگران مساله آب نیستم، بلکه اعتقاد دارم نگرانی اصلی بر روی توافق و باورهای ما و عدم مشارکت سرمایه های اجتماعی است واین ها کار ما و متخصصان آب و کشاورزی نیست، طرح مسائل با زبان مشترک جامعه، هنر رسانه ها و روابط عمومی ها است.
منبع: mizansanj.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
جدیدترین ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران در مورد این مطلب