مدیر كل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات مطرح كرد
نمی توان به طیور بعنوان منبع اصلی پروتئین کشور اکتفا کرد
به گزارش میزان سنج، خراسان رضوی مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات اظهار داشت: در آینده دراز مدت نمی توانیم به طیور بعنوان منبع اصلی پروتئینی کشور به دلیل وابستگی به غلات اکتفا نماییم، ازاین رو راهی جز ارتقاء فناوری و رفتن به سمت بهره وری تولید آبزیان نداریم.
سید قباد مکرمی در نشست «صنعت آبزی پروری» که به همت پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با همکاری مدیریت شیلات استان امروز ۲۵ مهرماه در سالن همایش های دکتر کاظمی آشتیانی برگزار شد، ضمن اشاره به روز جهانی غذا اظهار نمود: سازمان فائو در سال ۱۹۷۹ روزی را به نام روز غذا تعیین کرد. اتفاقات سالهای اخیر همچون بیماری همه گیر کرونا، کانال سوئز و اختلال در حمل و نقل جهانی و جنگ اکراین و روسیه باعث شد که توجه تمام کشورهای جهان به مبحث مهم امنیت غذایی افزایش یابد؛ موضوعی که در قرن کنونی بعنوان یک مبحث امنیتی مطرح است.
وی ادامه داد: فائو هر سال پیشبینی آینده غذایی جهان را عرضه می دهد و پیشبینی ای که برای سال ۲۰۳۰ عرضه کرده اند، اینست که خیلی از کشورها مزیت نسبی صادرات مواد غذایی را از دست خواهند داد. با عنایت به این که دو بال امنیت غذایی، تولید داخلی و واردات محصولات غذایی است، هر کشوری باید در هر دو زمینه خویش را تقویت کند.
واردات سالانه ۱۶ میلیون تن غلات به ایران
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران با اشاره به اینکه پیشبینی می شود مبحث واردات محصولات غذایی در آینده با چالش های بیشتری مواجه شود، افزود: چند کشور در دنیا همچون برزیل بعنوان سیلوی غذایی جهان مطرحند و برزیل اعلام نموده که قیمت مواد غذایی را به تدریج بالا خواهد برد. از آنجائیکه پروتئین اصلی کشور ما مبتنی بر طیور گذاشته شده است، سالانه ۱۶ میلیون تن غلات وارد می نماییم که تنها ۹ میلیون تن آن ذرت دامی است. مبحث اینست که اگر پروتئین اصلی مان را بر مصرف طیور و واردات غلات مبتنی نماییم، تا کی می توانیم این گونه ادامه دهیم. ازاین رو هیچ راهی نداریم جز این که به سمت مواد پروتئینی برویم که وابستگی کمتری به غلات داشته باشد.
بالا رفتن ارزش محصولات کشاورزی نشان دهنده گران شدن غذا در دنیا است
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران در ارتباط با ارزش دلاری تجارت محصولات کشاورزی اظهار داشت: از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ارزش واردات و تجارت محصولات کشاورزی در دنیا بشدت افزایش پیدا کرده است. در سال ۲۰۲۰ ارزش محصولات کشاورزی بالغ بر هزار و ۶۴۹ میلیارد دلار بوده که این مورد نشان دهنده گران شدن غذا در دنیا است.
وی افزود: شاخص قیمت مواد غذایی فائو سالانه افزایش پیدا کرده و نوسانات بسیار شدیدی در مقاطع زمانی کوتاه دارد. با دنبال کردن این شاخص از دهه ۵۰ میلادی مشاهده می شود که تا سه دهه این نوسانات زیاد نبوده، اما بعد از بسته شدن کانال سوئز، شاخص ها بسیار تغییر کردند. شاخصهای قیمت غذایی فائو مبتنی بر ۵ گروه مواد غذایی اصلی شامل گوشت، لبنیات، غلات، روغن، گیاهی و شکر است و در هر مورد ما تنها طی فاصله کوتاه دو دهه ای تغییرات زیادی داشتیم.
مکرمی با مقایسه ارزش تجاری جهانی گوشت و آبزیان بیان نمود: در این مقایسه گوشت شامل تمام دام های سبک و سنگین می شود. در سال ۲۰۱۸ ارزش صادرات و تجارت جهانی آبزیان تقریبا مساوی با ارزش تجارت جهانی گوشت بوده و اگر در سالهای بعد مقداری ارزش تجارت آبزیان پایین آمده، به واسطه کاهش صادرات آبزیان چین به علت کووید بوده است. این مورد به این معنا است که آبزیان در جهان بعنوان یک منبع پروتئینی بسیار مهم انتخاب شده و تجارت می شود.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ضمن مقایسه ارزش واردات محصولات کشاورزی ایران و کشورهای همسایه اظهار داشت: در سال ۲۰۲۰ مقدار واردات مواد غذایی در روسیه ۲۹ میلیارد دلار، عربستان ۲۰ میلیارد دلار، پاکستان ۱۷ میلیارد دلار، ترکیه ۱۵ میلیارد دلار و واردات ایران ۱۰.۵ میلیارد دلار بوده است. با تقسیم این اعداد بر جمعیت هر کشور، سرانه ارزش غذایی هر کشور به دست می آید.
۱۲۶ دلار سرانه واردات مواد غذایی هر ایرانی در سال ۲۰۲۰
وی افزود: بالاترین سرانه ارزش واردات محصولات کشاورزی توسط کشورهای همسایه ایران در سال ۲۰۲۰ متعلق به امارات است که به ازای هر شهروند، یک میلیون و ۷۸۰ هزار دلار واردات غذایی داشته است. میانگین منطقه ۱۹۳ دلار بوده، در حالیکه کشور ایران به ازای هر نفر، ۱۲۶ دلار واردات مواد غذایی در این سال داشته است. به این معنا که دکترین امنیت غذایی ایران مبتنی بر تولید غذایی است و دکترین امنیت غذایی امارات مبتنی بر واردات غذایی از خارج کشور است.
معادلات غذایی در دنیا تغییر کرده است
مکرمی خاطرنشان کرد: این مورد شمشیری دو لبه برای کشور ما است. این مورد به علل مختلف همچون سه اتفاق کووید، کانال سوئز و جنگ روسیه و اکراین خیلی خوب است، چونکه آینده جهانی از نظر تجارت مواد غذایی، آینده مطمئنی نیست. این اتفاقات برای آینده هم پیشبینی می شود. هنگامی که دکترین امنیت غذایی مبتنی بر تأمین تولید داخلی برای بیشتر از ۸۰ میلیون نفر جمعیت است، هم مزیت نسبی تلقی می شود و هم باید برای خطراتی همچون تغییرات اقلیمی و خشکسالی که امکان دارد برای امنیت غذایی به ما تلنگر بزند، آماده باشیم.
بحران آب در آبزی پروری کشور
وی با عرضه گزارشی از سازمان هواشناسی ایران اظهار داشت: برپایه شاخص SPEI که شامل میزان بارش و مقایسه آن با دوران زمانی ۱۰ساله و یک ساله است. در خشکسالی، شاخصهای بسیار گوناگونی از رطوبت میزان خاک تا میزان بارش را داریم، اما آن چه احساس کردیم، بیشتر به آبزی پروری مربوط است، شاخص SPEI است که شامل تغییرات تبخیر، تغییرات دمایی و بارش است که هر سه برای ما در آبزی پروری اهمیت دارد. این شاخص از ترسالی بسیار شدید، شدید، متوسط، خفیف تا حالت عادی و همینطور حالت خشکسالی از خفیف تا بسیار شدید را در بردارد و مساحت منطقه را بیان می کند.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران افزود: برپایه این شاخص در ۱۰سال گذشته ۹۷ درصد مساحت کشور ایران شامل خشکسالی بوده، البته این آمار در یک ساله گذشته منتهی به فروردین ۱۴۰۲ کمی بهتر شده و از ۹۷ درصد به ۸۶.۵ درصد کاسته شده و بیشترین تغییر در بخش خشکسالی شدید بوده که از ۵۰ درصد مساحت کشور در یک دوره ۱۰ ساله به ۲۶.۹ درصد کاهش پیدا کرده است.
مکرمی ضمن اشاره به ۶ حوزه آبریز اصلی در کشور و بیشتر از ۳۰ حوزه آبریز فرعی بیان نمود: حوزه خلیج فارس و دریای عمان نشان داده است که در یک ساله اخیر شرایط مناسب تر شده است. در حوزه کانون بزرگ که یکی از حوزه های فرعی کشور است، بخش بزرگی از آبزی پروری ما بخصوص ماهیان سردابی در این منطقه درحال شکل گرفتن است.
تولید یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن انواع آبزیان پارسال در ایران
مکرمی به تولیدات آبزی پروری در آب شیرین طی ۵ سال قبل اشاره نمود و اظهار داشت: از ۴۲۸ هزار تن در سال ۹۵ به ۵۲۹ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسیده ایم. سال ۱۴۰۱ مجموع تولید آبزیان کشور، یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن بوده که ۷۵۰ هزار تن شامل صید و ۶۰۰ هزار تن شامل آبزی پروری بوده است. آبزی پروری در آب شیرین شامل ماهیان سردآبی، ماهیان گرم آبی، تیلاپیلا، و ماهیان خاویاری است. هدف ما در برنامه ۵ ساله هفتم و افق دید برای تولید آبزیان، یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن است.
رودخانه، رتبه اول در تولید آبزیان
وی ضمن اشاره به مبحث خشکسالی و میزان و درصد سهم بهره برداری منابع مختلف آب در تولید آبزیان تصریح کرد: ۵۱ درصد از تولید آبزیان آب شیرین با استفاده از آب رودخانه ها صورت می گیرد، ۱۹.۶ درصد با استفاده از آب چاه، ۱۴.۴ درصد از آب زهکش ها، ۸.۶ درصد چشمه، ۵.۹ درصد سایر موارد و کمتر از یک درصد قنات را شامل می شود. با تفکیک سهم منابع آبی مختلف در تولید ماهیان گرمابی در سال ۱۴۰۰، ۵۴.۹ درصد از تولید ماهیان گرمابی ما از منبع آب رودخانه آب گیری می کنند و سهم چاه ۲۵.۳ درصد، سهم زهکش ها ۹.۵ درصد است. در مورد ماهیان سردآبی هم رودخانه رتبه اول را دارد. از آنجائیکه بیشتر مزارع سردابی در مناطق مرتفع کشور قرار دارند و خشکسالی در مزارع گرمابی که مناطق دشتی قرار گرفتند، مورد توجه است.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات با تبیین شرایط تولید آبزیان در سالهای اخیر بیان نمود: با عنایت به تغییرات اقلیمی سالهای آینده برای توسعه پایدار آبزی پروری چه باید کرد؟ ورود به سیستم های مدار بسته بازچرخانی، استفاده از پتانسیل هایی همچون چاه های کشاورزی برای بالا بردن بهره وری همچون راهکار ها در این حوزه می باشد.
برنامه ای ویژه جهت توسعه استخرهای دومنظوره پرورش ماهی
مکرمی تصریح کرد: باآنکه خارج کردن آب از دل زمین مورد تأیید مراجع علمی در خیلی از موارد نیست، اما در کشور ۷۶۸ هزار حلقه چاه کشاورزی و آبیاری فضای سبز و گلخانه ای داریم که از این میان ۶۳ هزار استخر دو منظوره در کنار چاه ها وجود دارد و تنها ۱۱ هزار استخر دو منظوره به صورت تلفیقی پرورش ماهی دارند. هیچ کدام از ما موافق استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی نیستیم، اما در زمانیکه این کار برای محصولات کشاورزی اتفاق می افتد، به نظر می آید که استفاده دو منظوره یکی از طریق های افزایش تولید آبزیان است. در وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات ایران برنامه ویژه ای برای توسعه استخرهای دومنظوره پرورش ماهی داریم. با این شرط که صرفاً پمپاژ آب در دوره آبیاری باشد و به هیچ وجه به دنبال ادامه پرورش ماهی پس از دوره آبیاری نیستیم.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ضمن اشاره به گونه های پرتراکمی مانند تیلاپیلا بیان نمود: در سالهای اخیر کشمکش بسیاری در مورد این گونه در مجامع علمی رخ داده است. دستیابی یک مزرعه تیلاپیلا در بافق یزد به تولید ۱۵ تن تیلاپیلا با ۶۰ سی سی آب در ثانیه نشان داده است که یکی از طریق های رسیدن به امنیت غذایی در جهت تأمین پروتئین می تواند استفاده از گونه های پرتولید باشد.
دانش بیوفلاک تابحال در ایران اقتصادی نشده است
وی ضمن اشاره به استفاده از سیستم بیوفلاک در تولید تیلاپیلا بیان نمود: مشکلاتی با این سیستم داریم، اما هنوز دانش بیوفلاک در کشور ما اقتصادی نشده است. تقریبا هر سه مزرعه که با این سیستم کار می کنند هنوز به تراکم اقتصادی نرسیده اند. اساسا نمی توانیم بیوفلاک را رد نماییم و کنار بگذاریم، برای آینده خشکسالی کشور راهی جز توسعه دانش و استفاده از فناوری های نوین برای تولید آبزی پروری نداریم و بیوفلاک یکی از مهم ترین آن هاست.
مکرمی افزود: هنوز در شروع راه هستیم؛ بیوفلاک سابقه ای طولانی در دنیا ندارد و با میگو در جنوب شرقی آسیا شروع شده است. هنوز هم در مورد میگو این سیستم بعنوان یک سیستم قطعی و رایج جا نیفتاده است. در ایران هنوز در ۹۹ درصد از تولید میگو از سیستم سنتی و نیمه مدرن استفاده می نمایند. همینطور سیستم بازچرخشی از دو دهه گذشته به ایران وارد شد، اما به علت اشتباهاتی که رخ داده، امروز در سیستم های اجرایی جرائت استفاده از این سیستم را نداریم، چونکه مزارعی که از این سیستم استفاده کردند، به گونه ای پیش رفتند که هیأت دولت در دهه ۸۰ مجبور شد تمام خسارت این مزارع را پرداخت کند.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات با اشاره به اینکه در قسمت اجرا با مواردی مواجهیم که در دانش ما تابحال نبوده است، اظهار نمود: سیاست و ادعای ما در سازمان شیلات اینست که در آینده دراز مدت نمی توانیم به طیور بعنوان منبع اصلی پروتئینی کشور به دلیل وابستگی به غلات اکتفا نماییم، ازاین رو راهی جزء ارتقاء فناوری و رفتن به سمت بهره وری تولید آبزیان نداریم.
منبع: mizansanj.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
جدیدترین ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران در مورد این مطلب