چه طور سرمایه داری تهاجمی از بحران جهانی غذا سود می برد
میزان سنج: برخی غول های حوزه کشاورزی در سالهای اخیر، با افزایش شدید قیمت مواد غذایی، سودهای بی سابقه ای کسب کرده اند. این نشان داده است چه طور سرمایه داری تهاجمی مستقیماً از بحران جهانی غذا سود می برد.
به گزارش میزان سنج به نقل از مهر، حسین شیرزاد، تحلیلگر مسایل توسعه کشاورزی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر نوشت، بازار جهانی بذر و مواد شیمیایی کشاورزی تحت سلطه ۴ غول است که ۶۰ تا ۷۰ درصد آنرا کنترل می کنند.
امپراتوران بذر و مواد شیمیایی کشاورزی
شرکت بایر که مونسانتو را خریداری کرد، گردش مالی ۱۱۶ میلیارد دلار آمریکا را در سال ۲۰۲۳ میلادی در بین ۲۰ سهامدار برتر، ونگارد (با سه صندوق سرمایه گذاری) و مؤسسه بلک راک اکویتی دیوند قرار دارند.
بایر شرکتی است که آسپرین و هروئین را برای جامعه انسانی به ارمغان آورد. این شرکت که هروئین را بعنوان علامت تجاری ثبت کرده بود، دهه ها آنرا بعنوان داروی سرفه برای کودکان با این پیام اطمینان بخش که بدون عوارض جانبی است، به بازار عرضه نمود بایر شرکتی است که آسپرین و هروئین را برای جامعه انسانی به ارمغان آورد. این شرکت که هروئین را بعنوان علامت تجاری ثبت کرده بود، دهه ها آنرا بعنوان داروی سرفه برای کودکان با این پیام اطمینان بخش که بدون عوارض جانبی است، به بازار ارائه کرد. در طول جنگ جهانی دوم، بایر سلاح های شیمیایی مانند گاز کلر تولید کرد. این شرکت بعنوان قسمتی از یک شرکت بزرگ به نام IG Farben، یکی از بزرگترین حامیان مالی حزب نازی بود. این شرکت با نازی ها در آزمایش های علمی همکاری می کرد و از ده ها هزار زندانی اردوگاه های مرگ بعنوان نیروی کار برده برای کارخانه های خود استفاده می کرد.
شرکت باسف که شرکت بلک راک بزرگترین سرمایه گذار آن است، در بین حدود ۹۰۰ هزار سرمایه گذار دیگر گردش مالی ۶۸.۹ میلیارد دلار (۲۰۲۳) دارد. شرکت باسف BASF یکی دیگر از شرکت های آلمانی است و مانند بایر قسمتی از IG Farben بود. این شرکت مسئول معرفی رنگ های قطران زغال سنگ به بازار و همین طور کودهای مصنوعی و آمونیاک است و در سال ۲۰۰۵، زمانی که تمرکز کمپین ها بر مونسانتو افزایش پیدا کرده بود، سومین فروشنده بزرگ آفت کش ها در جهان بود. امروزه این شرکت سبد متنوعی از مواد شیمیایی، پلاستیک، محصولات با عملکرد بالا، نفت و گاز و همین طور مواد شیمیایی کشاورزی و محصولات تراریخته دارد.
شرکت کورتوا، حاصل ادغام داو آگروساینس و دوپونت پایونیر، با درآمد ۱۷.۲ میلیارد دلار آمریکا (۲۰۲۳) است. سه سهامدار برتر آن عبارتند از ونگارد فیدوچیری تراست، بلک راک ادوایزرز ال ال سی و استیت استریت کو. ال ال سی؛ شرکت داو بزرگترین شرکت شیمیایی در ایالات متحده است و در طول سال ها، ناپالم، یونون فوم و دیوکسین ها را برای ما به ارمغان آورده است. این شرکت - از راه شرکت تابعه خود، یونیون کارباید - مسئول فاجعه بوپال در هند در سال ۱۹۸۴ بود، زمانی که هزاران نفر بر اثر نشت ۲۷ تن متیل ایزوسیانات از کارخانه آفت کش های یونیون کارباید خفه شدند. داو هیچ گاه مسئولیت این فاجعه را نپذیرفته است.
شرکت دوپونت با تولید باروت و مواد منفجره در ایالات متحده شروع به کار کرد. این شرکت سلفون، نایلون، لیکرا و لوسیت را به ما هدیه داده است. همین طور تفلون (مواد شیمیایی سمی پرفلورینه که حال هر گوشه ای از جهان را آلوده می کنند)، CFCها (که مسئول تخریب تقریبی لایه ازن هستند) و بطری های پلاستیکی که اقیانوس های ما را آلوده می کنند، اختراع این شرکت است شرکت دوپونت (DuPont) با تولید باروت و مواد منفجره در ایالات متحده شروع به کار کرد. این شرکت سلفون، نایلون، لیکرا و لوسیت را به ما هدیه داده است. همین طور تفلون (مواد شیمیایی سمی پرفلورینه که حال هر گوشه ای از جهان را آلوده می کنند)، CFCها (که مسئول تخریب تقریبی لایه ازن هستند) و بطری های پلاستیکی که اقیانوس های ما را آلوده می کنند، اختراع کرده است. دوپونت همین طور سرب نابودکننده مغز را در بنزین ما قرار داد و همین طور نخستین کارخانه تولید پلوتونیوم جهان را طراحی، ساخت و راه اندازی نمود.
شرکت ChemChina که Syngenta را خریداری کرد، در سال ۲۰۲۳ درآمدی معادل ۳۲۶.۷۵ میلیارد ین چین (۴۵.۲۵ میلیارد دلار آمریکا) داشت. این شرکت تنها یک سهامدار دارد، شرکت دولتی چین (PRC) Sinochem. سینجنتا شرکت نسبتاً جدیدی است که در سال ۲۰۰۰ با ادغام شرکت های نووارتیس اگریبیزنس و زنکا آگروشیمیالز تشکیل شد. این شرکت تولیدکننده حشره کش بسیار سمی پاراکوات و فناوری ننگین (و حال ممنوع) «ترمیناتور» است که محصولاتی تولید می کند که بذر استریل تولید می کنند و کشاورزان را مجبور می کند هر ساله بذرهای جدید را از شرکت های بذر بیوتکنولوژی خریداری کنند. در عین حال، فوری ترین تهدیدی که سینجنتا ایجاد می کند، روش هایی است که از مهارتهای بازاریابی مدرن برای پیشبرد دستور کار بیوتکنولوژی در جهان استفاده می نماید. بهترین نمونه از این، نحوه همکاری این شرکت در پروژه ای برای اهدای رایگان برنج غنی شده با ویتامین A («برنج طلایی») به کشاورزان در کشورهای جنوب جهان است.
بزرگان کودها و مکمل های کشاورزی
کود یک نهاده کلیدی در تولید مواد غذایی، خصوصاً برای غلات اصلی است، بدین سبب افزایش نرخها می تواند بر عرضه مواد غذایی تاثیر بگذارد.
اگر کشاورزان به علت هزینه های بالاتر، استفاده از کود را محدود کنند، عملکرد آنها کاهش پیدا می کند. کودها به نوبه خود مبین یک بازار جهانی بزرگ هستند که مابین سالیان ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ از ۱۷۰.۴ میلیارد دلار به ۱۹۲.۵ میلیارد دلار آمریکا درحال رشد است؛ البته تحت سلطه چند غول اگر کشاورزان به علت هزینه های بالاتر، استفاده از کود را محدود کنند، عملکرد آنها کاهش پیدا می کند. کودها به نوبه خود مبین یک بازار جهانی بزرگ هستند که مابین سالیان ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ از ۱۷۰.۴ میلیارد دلار به ۱۹۲.۵ میلیارد دلار آمریکا درحال رشد است؛ البته تحت سلطه چند غول.
به این ۴ غول باید چند شرکت دیگر نیز افزود:
– نوترین (کانادا)، ۲۹ میلیارد دلار آمریکا درآمد در سال ۲۰۲۳ داشت. بلک راک و ونگارد همچون سرمایه گذاران برتر آن هستند.
– یارا اینترنشنال ASA (نروژ) با گردش مالی ۱۵.۴ میلیارد دلار آمریکا در سال ۲۰۲۳ که سهامداران اصلی صندوق های سرمایه گذاری نروژی و اروپائی هستند.
– شرکت موزائیک با ۱۳.۷ میلیارد دلار آمریکا درآمد در سال ۲۰۲۳ است. ونگارد، بلک راک، استیت استریت و ژئود در بین ۷ سهامدار برتر آن هستند.
– گروه ICL (اسرائیل)، ۷.۵ میلیارد دلار آمریکا درآمد در سال ۲۰۲۳ داشت و ونگارد رتبه هفتم را در میان سهامداران دارد.
-هولدینگ Sociedad Quimica y Minera de Chile SA، ۷.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ درآمد که استریت ششمین سهامدار بزرگ آنست.
– شرکت CF Industries Holdings با درآمد ۶.۶ میلیارد دلار آمریکا و ۱.۵ میلیارد دلار سود خالص در سال ۲۰۲۳ شرکت دیگر است. گروه ونگارد و بلک راک دو سهامدار برتر، استیت استریت در جایگاه چهارم و ژئود در جایگاه هشتم هستند.
در همین حال، بر اساس گزارش گروه ETC، در بخش ماشین آلات کشاورزی، ۴ شرکت برتر مستقر در ایالات متحده، اروپا و ژاپن، تا سال ۲۰۲۳، ۴۳ درصد از بازار را در اختیار دارند. بطور مشابه، در صنعت داروسازی حیوانات، ۴ شرکت بزرگ مستقر در ایالات متحده و آلمان، ۴۹ درصد از بازار را در اختیار دارند. تمرکز کمتری، اما همچنان قابل توجه، در بخش کودهای مصنوعی وجود دارد، به صورتی که ۴ شرکت برتر یک چهارم بازار را در اختیار دارند.
بازار جهانی مواد غذایی در دست ۱۰ شرکت فراملی
گروه ETC گزارش داد ۱۰ شرکت برتر فراملی از ایالات متحده، سوئیس، برزیل، بلژیک و فرانسه ۳۴ درصد از بازار جهانی فرآوری مواد غذایی و آشامیدنی را کنترل می کنند گروه ETC همین طور گزارش داد که ۱۰ شرکت برتر فراملی از ایالات متحده، سوئیس، برزیل، بلژیک و فرانسه ۳۴ درصد از بازار جهانی فرآوری مواد غذایی و آشامیدنی را کنترل می کنند. ۵۷ درصد از کل فروش ۱۰ شرکت برتر، متعلق به شرکت های فراملی مستقر در ایالات متحده است. در خرده فروشی مواد غذایی، شرکت های فراملی مستقر در ایالات متحده ۴۷ درصد از کل فروش ۱۰ شرکت برتر را می سازند و والمارت حدودا ۳۰ درصد از این فروش را به خود مختص کرده است.
جهانی شدن زنجیره های تأمین کشاورزی-غذایی که توسط تأمین مالی کشاورزی بین المللی تعیین و بر اساس گزارش سال ۲۰۲۳ توسط آکسفام با عنوان «سود بردن از درد»، میلیاردرهای مواد غذایی شاهد افزایش تقریبی ۴۵ درصدی ثروت جمعی خود در طول ۲ سال قبل بوده اند، در مجموع ۳۲۸ میلیارد پوند به سود آنها اضافه شده است. همانند شرکت های انرژی، میلیاردرهای مواد غذایی نیز شاهد افزایش ثروت خود به میزان یک میلیارد دلار در هر دو روز بین سالیان ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بوده اند.
بحران غذایی و نقش غول های کشاورزی
این افزایش سود عمدتا ناشی از تریلیون ها دلاری بود که دولت های ملی برای ممانعت از فروپاشی اقتصادهای خود به آن تزریق کرده اند. این امر عوارض جانبی ناخواسته ای مانند افزایش قیمت دارایی های کلیدی مانند غذا را به دنبال داشته است. با نگاهی به ارقام، متوجه می شوید که تعداد شرکت هایی که چند دهه پیش صنعت گندم را کنترل می کردند، نسبتاً کم بود، اما به هیچ عنوان به کوچکی امروز نبوده است.
ما حال در بحبوحه یک بحران بزرگ غذایی در سرتاسر جهان هستیم که با افزایش گرسنگی در بستر شکنندگی فزاینده زیست محیطی مشخص می شود. این بحران غذایی را باید بعنوان قسمتی از یک بحران چندگانه گسترده تر درنظر گرفت که در آن وضعیت اضطراری آب و هوا با بحران اقتصادی و بدهی، نتایج بحران سلامت و بحران ژئوپلیتیک در هم تنیده شده است. همین طور این که بحران های مختلف را نمی توان به آسانی از هم جدا کرد، نشان دهنده ماهیت بهم پیوسته و همپوشانی سیستم های اقتصادی، زیست محیطی، سلامت و ژئوپلیتیک معاصر است.
با نگاهی به ارقام، متوجه می شوید که تعداد شرکت هایی که چند دهه پیش صنعت گندم را کنترل می کردند، نسبتاً کم بود، اما به هیچ عنوان به کوچکی امروز نبوده است. ما حال در بحبوحه یک بحران بزرگ غذایی در سرتاسر جهان هستیم که با افزایش گرسنگی در بستر شکنندگی فزاینده زیست محیطی مشخص می شود. این بحران غذایی را باید بعنوان قسمتی از یک بحران چندگانه گسترده تر درنظر گرفت
بوروکرات های تحت خدمت آن، با انبوهی از توافق نامه های تجارت آزاد بدون بندهای متقابل، اجرا می شود نه فقط پایان کشاورزی خرده مالکی، بلکه پایان حاکمیت غذایی کشاورزان را نیز رقم می زند. توزیع سازمان یافته در مقیاس بزرگ، خود قسمتی از این سیستم است که از راه آن مصرف کنندگان بتدریج توانایی انتخاب غذای محلی را از دست می دهند. تنها چیزی که در قفسه ها پیدا می شود، مناسب ترین برای تجارت کشاورزی است.
در حال حاضر تعداد انگشت شماری از شرکت های فراملی قدرتمند بر بازارهای غلات به شدت مالی شده تسلط دارند. نقش بیش از اندازه تعداد کمی از بازیگران قدرتمند شرکتی و مالی در این بازارها به این مفهوم است که اختلالات می تواند منجر به نوسانات شدید قیمت شود. این نوسانات چشم گیر، هم بر توانایی مردم در دسترسی و خرید مواد غذایی و هم بر توانایی تولیدکنندگان در دسترسی به نهاده های کشاورزی مانند بذر، آفت کش ها و کودها تاثیر می گذارد.
بازارهای مواد غذایی کشاورزی مالی شده از اواسط دهه ۱۸۰۰، همزمان با ظهور روش های تولید صنعتی و افزایش تجارت جهانی محصولات اساسی، بر سیستم جهانی مواد غذایی کشاورزی تسلط یافتند. امروزه، بازارهای آتی مالی شده به سرمایه گذاران این امکان را می دهند که سودهای هنگفتی را از تجارت غلات به دست آورند، اما این بازارها مستعد نوسانات شدید قیمت مواد غذایی هستند. از آنجا که تعداد نسبتاً کمی از بازیگران مالی بزرگ درحال سفته بازی روی غلات هستند، این بازارها مستعد نوسانات بوده، خصوصاً هنگامی که این سرمایه گذاران دقیقا در نقطه ای که سیستم غذایی بیشترین خطر را دارد، به بازارهای آتی کالا هجوم می آورند. دهه های اخیر شاهد تضعیف قوانین مربوط به سرمایه گذاری مالی در این بازارها بوده ایم. نتیجه این بوده است که همزمان با افزایش قیمت ها، تعداد رو به ازدیادی از سرمایه گذاران، از شرکت های مدیریت دارایی گرفته تا صندوق های پوشش ریسک و صندوق های بازنشستگی، به بازارهای کالاهای کشاورزی هجوم آورده اند و قیمت غلات را بیشتر افزایش داده اند.
شرکت های بزرگ فراملی همین طور در اواسط تا اواخر دهه ۱۸۰۰ میلادی در هر دو صنعت تجارت غلات و نهاده های کشاورزی به تسلط رسیدند و این بخش های سیستم غذایی از آن زمان تابحال بسیار متمرکز باقیمانده اند. شرکت های ABCD -آرچر دنیلز، بانج، کارگیلز و لوئیس دریفوس - ۵۰ تا ۷۰ درصد از تجارت جهانی غلات، بعلاوه بخش های قابل توجهی از زنجیره فرآوری مواد غذایی را کنترل می کنند. این شرکتها در سالیان اخیر، با افزایش شدید قیمت مواد غذایی، سودهای بی سابقه ای را به دست آورده اند. این تنها یکی از نمونه هایی است که نشان میدهد چه طور سرمایه داری تهاجمی مستقیماً از بحران جهانی غذا سود می برد.
بطور خلاصه این شرکت - از طریق شرکت تابعه خود، یونیون کارباید - مسئول فاجعه بوپال در هند در سال ۱۹۸۴ بود، زمانی که هزاران نفر بر اثر نشت ۲۷ تن متیل ایزوسیانات از کارخانه آفت کش های یونیون کارباید خفه شدند. گروه ETC گزارش داد ۱۰ شرکت برتر فراملی از ایالات متحده، سوئیس، برزیل، بلژیک و فرانسه ۳۴ درصد از بازار جهانی فرآوری مواد غذایی و آشامیدنی را کنترل می کنند گروه ETC همچنین گزارش داد که ۱۰ شرکت برتر فراملی از ایالات متحده، سوئیس، برزیل، بلژیک و فرانسه ۳۴ درصد از بازار جهانی فرآوری مواد غذایی و آشامیدنی را کنترل می کنند. این بحران غذایی را باید به عنوان قسمتی از یک بحران چندگانه گسترده تر در نظر گرفت که در آن وضعیت اضطراری آب و هوا با بحران اقتصادی و بدهی، نتایج بحران سلامت و بحران ژئوپلیتیک در هم تنیده شده است.
منبع: mizansanj.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
جدیدترین ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران در مورد این مطلب